DIOCESE OF THE ARMENIAN CHURCH OF AMERICA (EASTERN)
CHRISTMAS MESSAGE OF ARCHBISHOP KHAJAG BARSAMIAN
Primate of the Eastern Diocese of the Armenian Church of America
Treasures in the Heart
After the angels had left them and returned to the heavens, the shepherds said to one another: “Let us now go to Bethlehem, and see this thing which is come to pass, which the Lord has made known to us.” They went with haste, and found Mary and Joseph, and the babe lying in a manger. When they had seen it, they made known abroad what had been told them about this child; and all that heard it wondered at what the shepherds told them. But Mary kept all these things, and pondered them in her heart. (LUKE 2:15-19 JSV)
IT IS PROBABLY THE MOST FAMOUS STORY in human civilization—and it is certainly the most beloved. It conjures crisply vivid details—the starry night, the crowded city, the shared warmth of huddled bodies—that never fail to awaken deep emotions in the listener, even after numerous retellings.
Its theme of dislocation touches the heart of anyone who has ever felt isolated, rejected, dispersed. Yet the deepest truth it conveys is one of community and belonging: where the great and the humble, the cosmic and the earthly, the natural and the supernatural, all mingle together in tranquil harmony, around a single object of reverence and affection: the newborn Jesus.
If, as has been claimed, the longing for an ideal, peaceful world is the central theme of Western culture, then the story of Christ’s Nativity surely reveals man’s deepest hope.
Indeed, it strikes such deep, universal chords that we tend to assume it has always held a place in human consciousness. We can forget that the Nativity only took place at a specific moment in time—2,000 years ago—and was not widely known until years after it occurred. The evangelist St. Luke set down the details long after Jesus had grown to manhood, completed his ministry, and performed his miracles.
Who was it, then, that first told this beautiful story?
The gospel may give us a clue in an odd remark at the end of Luke’s Nativity account: “But Mary kept all these things, and pondered them in her heart.” The evangelist seems at pains to reveal that Mary remembered everything, treasured her memories, and thought often about the wonders she had seen.
We might ask: Is this Luke’s way of revealing his “source” for the Nativity story? His account is so rich in detail—details so intimate that they could only have been known to a few people. Was it Mary, then, who told the story of her son’s birth to Luke, as he was compiling his gospel of Jesus? Was it Mary who, like any mother, could never forget the vivid night when she beheld her child for the first time?
If so, how poignant it is to reflect that the Nativity story we know and love may have originated in a personal recollection of the holy Mother of God. Mary told it to Luke. Luke set it down in his gospel. Preachers, scribes, and printers have spread the story over the course of 2,000 years—until it has reached our own ears.
In a similar fashion, all the stories of our faith have been spread: from the Holy Land to our homeland, and to every remote corner of the world. Today, the new media of the 21st century—video, audio, electronic text—broadcast these beautiful, intimate stories in ways unimaginable to earlier generations. They are the storytelling tools of the present age, which the church has also taken up in recent years—as it previously took up the manuscript, the printing press, and the technical breakthroughs of earlier times.
But whether the tool is the pen or the pixel, it can only amplify the more essential, and more important, way that the stories of our faith are transmitted: namely, from person to person. As in the case of Mary the Mother of God, the treasured memories kept in the heart, and shared out of love, became the foundation for communities of faith, which awakened mankind to a higher spiritual aspiration. Indeed, our very ability to relate and respond to a story like the Nativity is an affirmation of the spiritual character of man.
This revelation about man’s spiritual nature—about the reality of God, and His loving presence in history and in our lives—is what makes the Nativity story such a potent, life-giving force in our world. The message transcends the tools of the moment, uniting us across the ages and across all divisions, as the beloved children of God.
Let us celebrate that message again this year, as we joyfully share the news of Christ’s birth from person to person, through the timeless greeting of the Armenian Church:
Krisdos dzunav yev haydnetzav!
Orhnyal eh haydnootiunun Krisdosee!
Christ is born and revealed!
Blessed is the revelation of Christ!
With prayers,
Archbishop Khajag Barsamian
Primate
January 2017
Սրտի մէջ Գանձեր
Եւ երբ հրեշտակները անոնցմէ հեռանալով երկինք բարձրացան՝ հովիւները ըսին իրարու. «Եկէ՛ք երթանք մինչեւ Բեթղեհէմ եւ տեսնենք թէ ի՛նչ է այս եղածը, զոր Տէրը ցոյց տուաւ մեզի»։ Եւ փութով անոնք եկան ու գտան Մարիամն ու Յովսէփը եւ մսուրի մէջ դրուած մանուկը։ Եւ ճանչցան զայն այն խօսքէն, որ իրենց ըսուած էր մանկան մասին։ Եւ բոլոր լսողները կը զարմանային այն բաներուն վրայ, զոր հովիւները պատմեցին իրենց։ Իսկ Մարիամ այս ամէնը կը մտապահէր ու իր սրտին մէջ կը խորհէր։ (ՂՈՒԿ. Բ. 15-19)
Հաւանաբար քաղաքակրթութեան պատմութեան ամենանշանաւոր դէպքն է Յիսուս Քրիստոսի ս. Ծնունդը, եւ անշուշտ ամենասիրելին, որուն մէջ խտացած են յստակ մանրամասնութիւններ, ինչպէս՝ աստեղազարդ գիշերը, բազմամարդ քաղաքը, խճողուած վայրէ մը յառաջացող ջերմութիւնը, որոնք երբեք չեն թերանար ունկնդիրներու մօտ զգացումներ արծարծելէ՝ նոյնիսկ բազմաթիւ անգամ պատմուելէ ետք։
Տեղահան ըլլալու գաղափարը կրնայ դպչիլ ոեւէ մէկու մը սրտի զարկին, եթէ ան երբեք ապրած է մեկուսացումի, մերժումի եւ ցրուածութեան զգացումը։ Բայց ան կ՛արտայայտէ նաեւ համայնքի եւ պատկանելութեան խորագոյն ճշմարտութիւնը, ուր մեծն ու խոնարհը, տիեզերականն ու աշխարհայինը, բնականն ու գերբնականը, ամէնքն ալ կ՛ընդելուզուին խաղաղ ներդաշնակութեան մը մէջ՝ յարգանքի եւ գուրգուրանքի արժանի մէկ բանի շուրջ, որ է նորածին Յիսուսը։
Եթէ՝ ըստ ոմանց հաստատումին՝ ստոյգ է թէ արեւմտեան մշակոյթի հիմնական առանցքը իտէալական խաղաղ աշխարհի մը իրականացման ձգտումը կը հանդիսանայ, ապա Քրիստոսի ս. Ծննդեան դէպքի պատմութիւնը կը ցոլացնէ մարդ արարածի խորունկ յոյսը։
Արդարեւ՝ այնպիսի խոր եւ տիեզերական ձայնալարի մը արձագանգն է որ մեզ կը մղէ ենթադրելու՝ թէ մարդ արարածի գիտակցութեան մէջ միշտ գոյութիւն ունցած ըլլայ ան։ Կրնանք մոռնալ Ծնունդին պատահած ըլլալը երկու հազար տարի առաջ՝ յատուկ պահու մը եւ անոր անծանօթ մնացած ըլլալը դէպքէն երկար տարիներ ետք։ Ս. Ղուկաս Աւետարանիչ դէպքի մանրամասնութիւնները գրի առած է Քրիստոսի չափահաս մարդ դառնալէն, առաքելութիւնը ամբողջացնելէն եւ հրաշագործութիւններէն ետք։
Արդ, ո՞վ էր որ այս գեղեցիկ պատմութիւնը առաջին անգամ եղաւ պատմողը։
Ղուկաս Աւետարանիչ ս. Ծննդեան պատմութեան վերջաւորութեան կողմնակի ակնարկութիւն մը կ՛ընէ այս մասին՝ ըսելով. «Մարիամ այս ամէնը կը մտապահէր ու իր սրտին մէջ կը խորհէր»։ Այնպէս կը թուի թէ Աւետարանիչը վարանումի մէջ է բացայայտ կերպով ըսելու, թէ Մարիամ ամէն ինչ կը յիշէր, զանոնք իր յիշողութեան գանձին մէջ կը պահէր եւ յաճախ կը մտածէր այն հրաշքներուն մասին որոնց ականատես եղած էր։
Հարց կարելի է տալ, թէ ասիկա ըլլայ Ղուկասին ոճը՝ յայտնելու ս. Ծննդեան պատմութեան «աղբիւրը»։ Մանրամասնութիւններով շատ ճոխ է անոր պատմածը. մանրամասնութիւններ՝ այնքան անձնական որ քիչեր միայն կրնային գիտցած ըլլալ։ Մարիամն էր արդեօ՞ք իր որդւոյն ծննդեան մասին պատմողը Ղուկասին, մինչ ան գրի կ՛առնէր Քրիստոսի աւետարանին իր պատումը։ Մարիամն էր արդեօ՞ք, որ ոեւէ մօր մը նման պիտի չմոռնար այդ ջինջ գիշերը երբ առաջին անգամ գրկեց իր զաւակը։
Եթէ այդպէս է, արդեօ՞ք կարեւոր է շեշտել՝ թէ ս. Ծննդեան պատմութիւնը, զոր գիտենք եւ կը սիրենք, հաւանական է որ սկիզբ առաւ ս. Աստուածածնի անձնական մէկ յիշողութենէն։ Մարիամ պատեց զայն Ղուկասին, որ գրի առաւ աւետարանին մէջ։ Քարոզիչներ, գրիչներ եւ տպագրիչներ տարածած են այդ դէպքին պատմութիւնը երկու հազար տարուան ընթացքին, մինչեւ անոր փոխանցուիլը մեզի։
Նման է պարագան մեր հաւատքին հետ կապ ունեցող այն բոլոր պատմութիւններուն որոնք տարածուած են Սուրբ Երկրէն՝ հասնելով մինչեւ մեր հայրենիքը եւ աշխարհի բոլոր խուլ անկիւնները։ Իսկ այսօր՝ քսանմէկերորդ դարու լրատուական-լսատեսողական եւ ելեկտրոնական միջոցներով կը սփռուին այս գեղեցիկ եւ գողտրիկ պատմութիւնները նախորդ սերունդներուն երեւակայութենէն վեր եղող միջոցներով։ Ասոնք արդի ժամանակ- ներու յատուկ պատմուածք պատմելու միջոցներն են, զոր եկեղեցին եւս կ՛օգտագործէ ատենէ մը ի վեր, ինչպէս որ անցեալին օգտագործած է գրչագիր մատեաններ, տպագրական մամուլ եւ նախորդող ժամանակներու յատուկ այլ արհեստագիտական նորոյթներ։
Տարբերութիւն չ՛ըներ եթէ միջոցը գրիչն է եւ կամ փիքսէլը, քանի որ ասոնք կը դիւրացնեն հիմնական կամ կարեւոր ձեւը փոխանցելու մեր հաւատքին հետ կապ ունեցող պատմութիւն- ները անձէ անձ։ Ինչպէս ս. Աստուածածնի պարագային՝ սրտի մէջ անթեղուած գանձեր, սիրոյ զգացումով փոխանցուած, դարձան հիմքը համայնքի հաւատքին, որ յարոյց մարդ- կութիւնը բարձրագոյն ձգտումի մը։ Արդարեւ՝ ս. Ծննդեան պատմութեան մեր հակամէտ ըլլալու եւ հակազդելու կարողութիւնը կը հաստատէ մարդ արարածի հոգեղէն նկարագիրը։
Մարդու հոգեղէն բնութեան մասին այս թելադրանքը – ի մասին Աստուծոյ իսկութեան, եւ պատմութեան ու մեր կեանքին մէջ անոր սիրագորով ներկայութեան – Քրիստոսի ս. Ծննդեան պատմութիւնը կը վերածեն զօրաւոր եւ կենսատու ոյժի մը մեր աշխարհին մէջ։ Այդ թելադրանքը կը վերանցէ ժամանակաւոր միջոցները՝ մեզ միացնելու համար որպէս Աստուծոյ սիրելի զաւակները ժամանակներէ եւ սահմաններէ անդին եղածներուն։
Այդ թելադրանքը այս տարի եւս եկէ՛ք տօնենք՝ ցնծութեամբ փոխանցելով Քրիստոսի ս.Ծննդեան պատմութիւնը բերնէ բերան, մեր հայերէն հինաւուրց մաղթանքով՝
Քրիստոս ծնաւ եւ յայտնեցաւ.
Օրհնեալ է յայտնութիւնն Քրիստոսի:
Խաժակ Արք. Պարսամեան Առաջնորդ
Առաջնորդ ԱՄՆ Հայոց Արևելեան Թեմի
